Winst is het resultaat van omzet en kosten. Het analyseren en optimaliseren van de winst begint dus met analyse van de omzet en de kosten. Bij omzet kan je denken aan het aantal producten of diensten dat verkocht wordt en op welke wijze dit verhoogd kan worden, maar de prijs is zeker zo belangrijk. Hierbij moet onder andere gekeken worden naar de markt, de mix van producten/diensten die aangeboden wordt en de prijsgevoeligheid van producten/diensten.
Inzicht in de kosten is net zo belangrijk als de omzet. Het begint bij de analyse van de kostprijs van de omzet. Wat is de exacte kostprijs van het product en hoe kan deze verder verlaagd worden.
Naast de kostprijs van de omzet heb je de zogenaamde overheadkosten, zoals personeelskosten, huisvestingskosten, afschrijvingskosten e.d.. Overheadkosten worden vaak gezien als vaste kosten en daarmee niet of nauwelijks beïnvloedbaar, maar dat is onterecht. Het is juist voor kleine en middelgrote bedrijven belangrijk om flexibiliteit in te bouwen, zodat ingespeeld kan worden op fluctuaties in de omzet.
Als zowel de omzet als de kosten in beeld gebracht zijn, kan geanalyseerd worden welke producten, diensten of activiteiten binnen een bedrijf winstgevend zijn en welke niet of in mindere mate. Deze informatie kan gebruikt worden om in de toekomst wijzigingen door te voeren in aanbod, prijs, kosten- of organisatiestructuur. Op deze wijze wordt het rendement verbeterd en de continuïteit van een onderneming gewaarborgd.